“Mantı dediğin kaşıkta 40 tane koyun koyuna yatacak, gerçek mantı işte böyle olur!” diyorsan şimdi sakin ol ve elindeki kaşığı yere bırak. Üzülerek söylüyoruz ki sevgili yemek aşığı, mantı sadece Kayseri’ye ait yöresel bir yemek değil. Aslına bakarsan sadece Türkiye’ye de ait değil. Evet, durum bu.
Madem bu kadar üzüldük, biraz toparlanalım. Bakalım hangi ülkeler mantı ve mantıya benzer yemekleriyle karşımıza çıkıyor ve bizi güzelim mantımızdan vazgeçirmeye çalışıyor?!
Az da değiller.
1. Çin – Baozi
Baozi ya da diğer adları ile “bao, bau, nunu”, geniş mantı hamurlarının içine et ya da sebze doldurulması ile oluşur. Buharda pişirilerek hazırlanan bu mantı türü kendi içinde 13 farklı şekilde hazırlanır.
2. Özbekistan – Kaskoni
Eski Türkler, Özbekler ve Kırgızlar’ın bir araya gelerek “Biz bu mantı işini ‘kıvırırız’” demesiyle oluşan Kaskoni, hem kızartılarak hem de haşlanarak hazırlanır. İçine bal kabağı koyanlar bile mevcut. İş hamur işi olunca insanoğlu dur durak bilmiyor maalesef
3. Kore – Mandu
Moğollar’dan ne alırsak kardır diye düşündüklerinden olsa gerek, Koreliler mantıya Mandu adını verip üç farklı pişirme biçimiyle sunmuşlar. Her zaman olduğu gibi işin içinde buharda pişirmek de var. Nasıl ve hangi malzemeler ile pişirildiğine bağlı olarak da 12 farklı mantı yaratmak mümkün Kore’de.
4. Moğolistan – Buuz
Türk mantısının büyütülmüş versiyonu olarak kabul edebileceğimiz Moğol Buuz, soğuk ülkelerin en büyük ganimetlerinden bir tanesi olan depo kök bitkilerle lezzetlendiriliyor. Elini atsan soğan ya da sarımsak çıkan bu ‘kara’ topraklarda yapılan yemekler de bu nedenle güzel oluyor.
5. Japonya – Nikuman
Çin’in “Baozi”si ile neredeyse aynı olan Japonya’nın Nikuman’ı içerik olarak domuz etinin de bolca kullanıldığı bir yiyecek. Özellikle sokak satıcıları ve festivallerde yetişen götürüyor, patron çıldırıyormuş.
6. Nepal – Momo
Nepal’i, Butan’ı, Güney Hindistan’ı hep Momo yermiş. Diğer mantılardan tek farkı ise içsiz olarak da servis edilmesi. Ancak bildiğimiz gibi bu milletler hiçbir yemeği asla sossuz düşünemez. Düşünmemeli!
7. Gürcistan – Khinkali
Sovyetler Birliği’nde yediği içtiği kimseyle ayrı gitmeyen Gürcistan mutfağı tabii ki hem doğu hem de kuzey mutfağından etkilenir. Moğolistan’ın Buuz’u ile neredeyse aynı olan Khinkali, mantar, patates ve et dolgulu tombul tombul bir lezzettir.
8. İtalya – Ravioli
Bizim gözümüzde “Hamurcu İtalya” olarak yer etmiş İtalya’nın tabii ki de kendisine ait bir mantısı olması şaşırtıcı değil. E pizza desen onlarda, makarna desen onlarda, mantı neden olmasın ki? Ravioli, genellikle kare şekilde etrafı kapalı hamurlar şeklinde hazırlanır. Peynir ve ıspanak gibi besinlerin içine girdiği, bazen soslu bazen sossuz şekilde servis edilen Ravioli, el yapımı olduğunda tadından yenmez.
9. Afganistan – Mantu
Türk mantısına en yakın mantılardan bir tanesi olan Afgan Mantu’su, şekil itibariyle benzerliğini Çin – Kore, sos ve içini Türk mutfağından alır. Dana da ya kuzu eti ile hazırlanan mantı yoğurt ile servis edilir.
10. Bosna Hersek – Klepe
Mutfağına her zaman saygımızın büyük olduğu Bosna Hersek mutfağının en sevilen lezzetlerinden bir tanesi de Klepe’dir. Yoğurt sosu ile servis edilen Klepe, Osmanlı – Bosna mutfağının yakınlığına selam eder.
11. Ukrayna – Vareniki
2 ay boyunca Ukrayna’da yaşayan birisi olarak rahatlıkla söyleyebilirim ki favori lezzetlerimden bir tanesi Vareniki’dir. İçi et, mantar, patates ya da kiraz dolgulu olan bu mantı türü yarım daireler şeklindedir. Post Sovyet ülkelerinin kaşıklanarak yenilesi “sour cream”i ile servis edilir. Burunda tüter.
12. İspanya – Noqui
Winnie the Pooh’un bal kovanını andıran Noqui’ler, sebze ve et ile doldurularak servis edilir. İtalya’nın Ravioli’sine benzeyen Noqui, sofralara gelen ara sıcak gibi bir lezzettir ancak biz mantıya “ara sıcak” denmesine biraz içerlemedik değil :p
13. İsveç – Palt
Soğuk diyarlarda bir kez de İsveç ile karşınızdayız. Patates kaplı içi tombul etli Palt İsveç mutfağının mantısı olarak da kabul edilebilir. Bizim yoğurt ile servisimizden özenmiş olacaklar ki sütle servis etmekteler yemeği.
14. Polonya – Pierogi
Pierogi ilk görüşte yemek aşkına düşmenize neden olacak bir yemek. Genellikle patatesle doldurulmuş hamurlar önce haşlanıyor ardından da tereyağı ile kızartılıyor. Üstüne de kızartılmış soğanlar serpiliyor. Tadından yenmiyor!
15. Rusya – Pelmeni
Ukrayna ve Polonya’nın mantıları ile neredeyse aynı olan Pelmeni, en sevilen mantı türlerinden bir tanesi. Sour cream ile servis edilen bir diğer güzellik de bu.
16. İsrail – Kreplach
Tavuk çorbası ile servis edilerek mantıya farklı bir boyut getiren Kreplach et, patates ya da farklı sebzelerle oluşur. Hamuru ise erişte hamuruna çok benzerlik gösterir. Bu bir işaret mi?
17. Tayvan – Ba-Wan
“Mantının içine her şeyi koyabilmeliyiz, işte demokrasi budur!” diyen Tayvanlı kardeşlerimiz hazırladıkları hamurun içine bambu da koyarak görüşlerini belli etmişler. Tayvan’ın yerel yemeklerinden bir tanesi olan Ba-Wan, neredeyse her dükkanda satılmakta.
18. Beyaz Rusya – Kalduny
Kuzey ülkelerinin mantılarına benzeyen Kalduny’nin lezzetinden daha çok öne çıkan bir özelliği vardır. O da kelime anlamı ile ‘sihirbaz, büyücü’ olmasıdır. 8 farklı şekilde yapılabilen Kalduny, Karadeniz şivesiyle söylendiğinde çok Türkçe görünmekte.
19. Azerbaycan – Dushbara (Düşbere)
Türk mantısına en yakın örneklerden bir tanesi olan Dushbara ya da Türkçe ismiyle Düşbere, küçük cepler halinde hazırlanır. Mantıdan farklı olarak ise çorbada sirkeli olarak servis edilir.
20. Amerika Birleşik Devletleri – Dumpling
Yurt dışına gittiğinizde kendinizi anlatabilmek ve mantı istemek için kullanabileceğiniz kelime: Dumpling. Amerikalıların mantısı iki farklı şekilde oluyor. Bir tanesi kızartılarak hazırlanıyor, diğeri ise kaynatılarak. Kaynatılarak yapılan mantı genellikle Güney bölgelerde tavukla servis edilir.
Bu ülkelerden yola çıkarak dünyadaki hemen hemen tüm ülkelerde mantı ya da mantıya benzemesiyle bizlere mantı dedirten yemekler yer alıyor. Ancak belirtmemiz gereken bir nokta var, o da yemeklerin yöreselliği ve ulusallığı konusu. Aynı ülke içinde dahi farklı kültürler nedeni ile yapılan yemekler değişebiliyor. Damak tadı ise hep güzeli arıyor.
